"विपना कतिपय" का कथाहरूमा पाइने लोकतत्त्व "Bipna katipay" ka kathaharuma paine loktatwa

Abstract

प्रस्तुत लेखमा इन्द्रबहादुर राईको पहिलो कथासङ्ग्रह विपना कतिपयका केही कथाहरूमा पाइने लोकतात्विक सन्दर्भहरूको अध्ययन गरिएको छ। लोककवार्ताले मानिसको सम्पूर्ण ज्ञानलाई समेटेको पाइन्छ। लोकवार्ता एउटा व्यापक क्षेत्र भएकाले यसका विभिन्न सङ्घटक तत्त्वहरू हुन्छन्‌ जसलाई निश्चित सङ्ख्यामा विभाजन गर्न सकिँदैन। तसर्थ यहाँ लोकविश्वास, लोककौशल, लोक प्रचलन र न्याय प्रणाली, उखान अनि वाग्धारा तथा लोकबोलीजस्ता लोकतत्त्वहरूको मात्र अध्ययन विश्लेषण गरिएको छ। यसका साथै इन्द्रबहादुर राईको विपना कतिपय कथासङ्ग्रहका कथाहरू लोकतत्त्व प्रयोगका दृष्टिले कति सफल छन्‌ भन्ने अध्ययन गर्दै राइलाई लोकताच्विक सन्दर्भहरू प्रयोग गरी कथा लेख्ने सशक्त कथाकारका रूपमा चिनाउने प्रयास गरिएको छ।